١٩٢٦ - زنجان - آذربايجان : 1926- Zəngan - Azərbaycan
٢٠٠٠ - باكى - آذربايجان : 2000- Bakı - Azərbaycan
مهران بهاري
٢٠٠٤ ايلينده آذربايجان جومهورييتينده چوخ ساييدا سؤزلوك٬ آنسيكلوپئدى٬ آذربايجان تورك خالق٬ كيلاسيك٬ چاغداش ادبيياتى٬ هابئله دونيا ادبيياتيندان چئشيدلى اثر و متنلرين لاتين اليفباسى ايله چاپى نظرده توتولموشدور. بونلارين آراسيندا گونئى آذربايجانلى چاغداش شاعيرلر بالاش آذراوغلو٬ حبيب ساهير٬ حميد نوطقى٬ مدينه گولگون٬ محممدحوسئين شهرييار و حكيمه بولورىنين اثرلرى ده يئر آلماقدادير.
بؤيوك خالق شاعيرى٬ خالقيميزين نجيب قيزى حكيمه بولورى٬ گونئى آذربايجانين زنجان شهه ريندندير. اونون ٢٠٠٠ ايلينده وفاتي موناسيبتى ايله چوخلو آذربايجان جومهورييتينين يوكسك دؤولت مقاملارى٬ اونلو آكادئميك٬ آدليم يازار و شاعيرلرى ساريسيندان يايينلانان بيلديرى بو جومله لرله باشلايير: "رئسپوبليكانين ادبى ايجتيماعييتينه آغير ايتگى اوز وئرميشدير. پوئزيياميزين تانينميش نوماينده سى٬ خالق شاعيرى٬ امكدار اينجه صنعت خاديمى٬ آذربايجان يازيچيلار بيرلييينين عوضوو٬ حكيمه ايبراهيم قيزى بولورى٬ ٢٠٠٠ ينجى ايل نويابرين ٢٢ سينده عؤمرونون ٧٥ ينجى ايلينده وفات ائتميشدير" و بو جومله لرله سون بولوردو: "يوردسئوه ر شاعير٬ زحمتكش عاليم٬ گؤزه ل اينسان حكيمه بولورىنين عزيز خاطيره سى قديربيله ن آذربايجان خالقينين اوره يينده داييم ياشاياجاقدير. آللاه رحمت ائله سين!"
آشاغيداكى يازى حكيمه بولورىنين خاطيره سينى عزيز ساخلاماق و " ٨ مارت- دونيا قادينلار گونو" باهاناسى ايله٬ آدى آپاريلان بيلديرى و دوكتور يوسوف گديكلينين ١٩٩٧ده چاپ اولان "شهرييار و بوتون توركجه شئعرلرى" آدلى كيتابيندا حكيمه بولورى حاققيندا وئريله ن بيلگيلرين بير يئره گتيريلمه سيندن اولوشموشدور:
-------------------------------------
حكيمه ايبراهيم قيزى بولورى
حكيمه بولورى ٣ مارت ١٩٢٦ينجى ايلده گونئى آذربايجانين خمسه ويلايتينين زنجان (زنگان) شهه رينده آنادان اولموشدور. او٬ اورتا تحصيلينى ١٩٤٣-١٩٣٣جو ايللرده زنجاندا "آذرى" قيز مكتبينده آلميش و مكتبى بيتيرديكدن سونرا همين مكتبده اؤيره تمنليك ائتميشدير. حكيمه موعلليم ايكينجى دونيا ساواشى ايللرينده سووئت اوردوسو ايراندا اولدوغو دؤورده٬ ايجتيماعى- سيياسى فعالييته باشلاييب ١٩٤٥ده آذربايجان ميللى حركاتينا ايشتيراك ائتميشدير. او٬ آذربايجان دئموكرات پارتيسى زنگان ويلايت كوميته سينين تبليغات شؤعبه مودور يارديمچيسى (موعاوينى)٬ و مدنييت ائوى كيتابخاناسينين مودورو وظيفه لرينده ايشله ميشدير. داها سونرا آذربايجان ميللي حؤكومتى ييخيلاندا٬ ١٩٤٦ينجى ايلين دئكابريندا آذربايجان سئ.سئ.رئ. يه كؤچموش و باكييا يئرله شميشدير.
حكيمه خانيم يوكسك تحصيلينى ١٩٥٢-١٩٤٧ينجى ايللرده آذربايجان دؤولت اونيوئرسيته سينين فيلولوژى (ديل بيليمى) فاكولته سينده آلميشدير. او٬ ١٩٥٢ده فيلولوژى شؤعبه سيندن ماذون اولموش٬ ١٩٥٣ونجو ايلده موسكووادا ايجتيماعى بيليملر آكادئميسينى و ١٩٥٦نجى ايلده باكيدا يوكسك پارتى مكتبينى بيتيرميش و ١٩٦٣ده ديل بيليملرى دوكتورو اولموشدور. حكيمه بولورى ١٩٥٤-١٩٥٢ينجى ايللرده "آذرنشر"ده ادبى-بديعى شؤعبه رئداكتورو٬ ١٩٦٠-١٩٥٦ينجى ايللرده ايسه آذربايجان دئموكرات پارتيسى مركزى كوميته سينين اورقانى "آذربايجان" قزئتينين باش رئداكتورو اولموشدور. حكيمه بولورى موسكووادا اوخوياركن٬ "ايران ادبيياتى" مووضوعسونداكى تئزينى مودافيعه ائده ره ك ديل بيليمى ناميزدى٬ عاليمليك درجه سى آلميشدير. او٬ ١٩٦٤ونجو ايلدن عؤمرونون سونونا دك آذربايجان بيليملر آكادئميسى دوغو بيليملرى (شرقشوناسليق) انستيتونون باش عئلمى ايشچيسى وظيفه سينده بير اوزمان اولاراق (موتخصصيص) ايشله ميشدير.
١٧ شئعر كيتابى چاپ اولان حكيمه بولورى ايلك شئعرلرينى هله اورتا مكتبده اوخوياركن فارس و تورك ديللرينده يازميشدير. اونون تورك ديلينده قلمه آلديغى ايلك شئعرلرى و مقاله لرى ١٩٤٥ينجى ايلده گونئى آذربايجاندا "آذر"٬ "وطن يولوندا" قزئتلرينده و "آذربايجان" ژورناليندا درج اولونموشدور. "منيم آرزيم-mənin arzım" (١٩٤٩)٬ "اؤلمه ز قهرمان-ölməz qəhrəman" (١٩٥٠)٬ "حيات يوللاريندا-həyat yollarında" (١٩٥١)٬"موباريزه ايللرينده-mübarizə illərində" (١٩٥٤)٬ "شاعيرين ياديگارى-şairin yadigarı" (١٩٥٧)٬ "سندن اوزاقلاردا-səndən uzaqlarda" (١٩٦١)٬ "سحر گونشى-səhər günəşi" (١٩٦٤)٬ "ايسته ره م-istərəm" (١٩٦٩)٬ "نئجه اونودوم؟-necə unudum" (١٩٧٣)٬ "چينار گؤزله يير منى-çınar gözləyir məni" (١٩٧٥)٬ "شئعرلر-şe'rler" (١٩٨٠)٬ "آپار منى او يئرلره-apar məni o yerlərə" (١٩٨١)٬ "بير ده باهار گلسه-bir də bahar gəlsə" (١٩٨٤)٬..... آدلى شئعر كيتابلارى٬ فارسجادان توركجه يه٬ توركجه دن فارسجايا چوخ ساييدا چئويريسى واردير. اثرلريندن بيرى ده "محممد حوسئين شهرييار-məhəmməd hüseyn şəhriyar" (١٩٨٤) آدينى داشييير. "شئعرلر-şe'rlər"٬ "آزادليق باهارى-azadlıq baharı"٬ "ايتحاف-ithaf"٬ "سنين كؤنول اوتاغين-sənin könül otağın" و باشقا كيتابلارى موسكووادا نشر اولونموشدور. حكيمه خانيمين شئعرلرى روس٬ اينگيليس٬ گورجو٬ اؤزبك٬ مولداو (رومين) و باشقا ديللره ترجومه ائديلميشدير.
حكيمه خانيم بديعى ترجومه ايله ده مشغول اولموشدور. او٬ صمد وورغونون٬ جعفر جاببارلينين٬ نبى خزرىنين٬ ميرواريد ديلبازىنين اثرلرينى فارس ديلينه ترجومه ائتميشدير. حكيمه بولورىنين ادبى ايرثى زنگين و چوخ شاخه ليدير. اونون كيلاسيك اوسلوبدا يازديغى غزللر و باياتيلارلا ياناشى٬ چاغداش ياشاميميزلا باغلى اولان اثرلرى يوكسك صنعتكارليق نومونه لريدير. صنعتكارين وطن حسرتلى شئعرلرى٬ ايكى يئره بؤلونموش تورپاغين دردى ايله دولو ايدى. درين ياشام فلسفه سى٬ يوردسئوه رليك روحو٬ يوكسك اينسانجيل ايدئيالارى ايله سجييه له نه ن بولورى ياراديجيليغى٬ چاغداش آذربايجان پوئزيياسينين پارلاق صحيفه لريندندير.
شاعيرين ياديگارى:
وطن حسرتى -Vətən Həsrəti
دونيادا بئله بير خسته ليك ده وار-Dünyada belə bir xəstəlik də var
وطن حسرتيدير او دردين آدى-Vətən həsrətidir o dərdin adı
ائليندن٫ يوردوندان آيرى اولانلار-Elindən, yurdundan ayrı olanlar
وطنين درديندن آيرى اولمادى- Vətənin dərdindən ayrı olmadı
وطندن اوزاقدا عؤمر ائده نلرين-Vətəndən uzaqda ömr edənlərin
دردى بؤيوك اولار٫ ائل بيلير بونو-Dərdi böyük olar, el bilir bunu
وطن حسرتينى درك ائده نلرين-Vətən həsrətini dərk edənlərin
گؤزو يولدا قالار عؤمرو اوزونو-Gözü yolda qalar ömür uzunu
ائله گونشه م٫ بير اولدوزام من-Elə günəşəm, bir ulduzam
داغلارين داليندا باتيب قالميشام-Dağların dalında batıb qalmışam
اينتيظار چكه ره ك گئجه صوبحه جه ن- İntizar çəkərək gecə sübhəcən
سحر اولدوزونو يولا سالميشام-Səhər ulduzunu yola salmışam
وطنين حسرتى ايللردير٬ ايللر-Vətənin həsrəti illərdir illər
قلبيمى چولقاميش بير هاله كيمى-Qəlbimi çulqamış bir halə kimi
گؤزلريم يول چكه ر هر آخشام سحر-Gözlərim yol çəkər hər axşam səhər
دولاراق بوشالير پيياله كيمى-Dolaraq boşalır piyalə kimi
منيم خسته ليييم سؤيله ائى حكيم!- Mənim xəstəliyim söylə ey həkim!
"وطن حسرتى"ندن اؤزگه نه اولار؟-Vətən həsrətindən özgə nə olar
بو دؤزولمه ز دردى دئ نئجه چكيم؟-Bu dözülməz dərdi de necə çəkim
ريشه سيز ان گوجلو آغاج دا سولار-Rişəsiz ən güclü ağac da solar
تبريز - Təbriz
قوللاريم دولانار بوينونا بير گون- Qollarım dolanar boynuna bir gün
يئنه باش قويارام ديزينه٬ تبريز!- Yenə baş qoyaram dizinə, Təbriz
حسرتدن٬ هيجراندان جانا دويموشام- Həsrətdən, hicrandan cana doymuşam
دويونجا باخارام گؤزونه٬ تبريز!- Doyunca baxaram gözünə, Təbriz
بولانيق سولارين آخسين٬ دورولسون- Bulanlıq suların axsın, durulsun
تزه گونلرينده بوسات قورولسون - Təzə günlərindən busat qurulsun
سهند جمالينا بير ده وورولسون - Səhənd cəmalına bir də vurulsun
بير غوبار قونماسين اوزونه٬ تبريز!- Bir qubar qonmasın üzünə, Təbriz
گولوستان باغينين سئيرينه گليم- Gülüstan bağının seyrinə gəlim
لاله ياماجيندا بير ده دينجه ليم- Lalə yamacında bir də dincəlim
اؤته ن گونلريمه يئتيشمه ز اليم- Ötən günlərimə yetişməz əlim
دوشوم هئچ اولماسا ايزينه٬ تبريز!- Düşüm heç olmasa izinə, Təbriz
آنا تبسسومون آى ايشيغيدير- Ana təbəssümün ay ışığıdır
قولوم قامتينين سارماشيغيدير- Qolum qamətinin sarmaşığıdır
شئعريم بو دونيانين ياراشيغيدير- Şe'rin bu dünyanın yaraşığıdır
اينجيسى توكه نمه ز خزينه٬ تبريز!- İncisi tükənməz xəzinə, Təbriz
سن شاعير عؤمرومه ووقار وئريبسه ن- Sən şair ömrümə vüqar veribsən
سولوب سارالمايان گولعيذار وئريبسه ن- Solub saralmayan gülizar veribsən
ائعتيبار وئريبسه ن٬ ايلقار وئريبسه ن- E'tibar veribsən, ilqar veribsən
هر ايگيد اوغلونا٬ قيزينا تبريز!- Hər igid oğluna, qızına Təbriz
شهريياردان حكيمه بولورىيه:
بولورىنين عئلمى آختاريشلارى ايران آذربايجانى اديبلرينين ياراديجيليغى ايله سيخ باغلى اولموشدور. اونون شهرييارا حصر ائتدييى مونوگرافيسى ادبييات بيليميميزده خوصوصى يئر توتموشدور. محممد حوسئين شهرييارين حكيمه بولورىيه حصر ائتدييى شئعرلر ٬ بولورى ياراديجيليغينا وئريله ن ان يوكسك ده يه ر كيمى سسله نير. "حكيمه جان"٬ شهرييارين فارسجا شئعرلرى حاققيندا بير اينجه له مه يازان حكيمه بولورىنين شهرييارا يازديغى شئعرلره بير جاوابدير. شئعر٬ آبان گونش ايلى ١٣٦٥- ١٩٨٦تاريخينده يازيلميشدير.
حكيمه جان! - ! Həkimə Can
سن وطندن سارى قلبين دؤيونورسه٫ ماراليم!- Sən Vətəndən sarı qəlbin döyünürsə maralım!
وطنين ده ماراليندان سارى قلبى دؤيونور- Vətənin də maralından sarı qəlbi döyünür
وطنى باغريوا باسسان سئوينيرسه ن يئنه سن- Vətəni bağrıva bassan sevinərsən yenə sən
كى وطن ده بالاسين باغرينا باسسا سئوينير- Ki vətən də balasın bağrına bassa sevinir
منيم عئشقيم اوجاليب٬ غوربت اولوب دونيا منه- Mənim eşqim ucalıb qurbət olub dünya mənə
دوست دويانمير دؤيونور٫ دوشمن اويانمير اؤيونور- Dost duyanmır döyünür düşmən oyanmır öyünür
نوت: حكيمه بولورىنين آدى قوزئى آذربايجاندا يانليشليقلا "حؤكومه" شكلينده يازيلير. دوكتور يوسوف گديكلى بو باره ده بئله يازير: "سايين بولورى بيزه يوللاديغى ١٤ اوجاق ١٩٨٨ تاريخلى مكتوبوندا٬ بيله سينه ايراندا حؤكومه Hökumə دئييل٬ حكيمه Həkimə دئييلدييينى٬ بيزيم ده آدينى بو شكيلده يازماميزى رجا ائتميشدير. آرزيسينا اوياراق٬ بيز ده آدينى حكيمه Həkimə يازيريق". (شهرييار و بوتون توركجه شئعرلرى٬ ١٩٩٧)
گئرچه يه هو!!!
Labels: حكيمه بلورى
آردي-Ardı
